SCM là gì? Vai trò của chuỗi cung ứng đối với doanh nghiệp

SCM (Supply Chain Management) là quản trị chuỗi cung ứng – hệ thống quản lý toàn bộ quá trình từ nguyên liệu đầu vào đến khi sản phẩm đến tay khách hàng. Dù đã phổ biến trên thế giới, SCM vẫn còn khá mới tại Việt Nam, đặc biệt với nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực sản xuất – cung ứng.

Vậy SCM là gì, được ứng dụng ở đâu và mang lại lợi ích gì cho doanh nghiệp? Nếu bạn đang tìm hiểu về cách tối ưu hóa vận hành, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả logistics, hãy cùng Paroda khám phá những thông tin cơ bản về hệ thống này ngay sau đây!

1. SCM là gì?

SCM là gì? SCM (Supply Chain Management) là quản trị chuỗi cung ứng, tức quá trình quản lý toàn bộ hoạt động từ thu mua nguyên liệu, sản xuất, tồn kho, đơn đặt hàng cho đến phân phối và giao hàng đến tay khách hàng.

Trong doanh nghiệp, SCM giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng từ đầu đến cuối, đảm bảo hàng hóa được sản xuất đúng số lượng, đúng chất lượng, giao đúng nơi – đúng lúc và với chi phí tối ưu nhất.

SCM đóng vai trò chiến lược và mang tính toàn diện, giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả vận hành, giảm lãng phí và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.

>> Xem thêm: Mô hình 5W1H là gì? Cách ứng dụng 5W1H trong quản trị doanh nghiệp hiệu quả

2. Cấu trúc của SCM là gì?

Cấu trúc của SCM (Supply Chain Management) gồm ba thành phần chính tạo nên chuỗi cung ứng hiệu quả:

• Nhà cung cấp (Supplier): Cung cấp nguyên vật liệu, linh kiện hoặc dịch vụ đầu vào cho quá trình sản xuất.
• Đơn vị sản xuất (Producer): Chịu trách nhiệm sản xuất, gia công, lắp ráp sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ.
• Khách hàng (Customer): Cá nhân hoặc tổ chức cuối cùng mua và sử dụng sản phẩm/ dịch vụ.

Cả ba yếu tố này liên kết chặt chẽ để đảm bảo hàng hóa được vận hành xuyên suốt từ đầu vào đến tay người tiêu dùng một cách tối ưu.

3. SCM gồm những yếu tố nào?

SCM là gì? SCM (Supply Chain Management) là sự kết hợp giữa nghệ thuật và khoa học trong việc quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng – từ nguyên liệu đầu vào đến khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng. SCM bao gồm 5 yếu tố cốt lõi:

3.1. Lập kế hoạch (Planning)

Đây là yếu tố chiến lược và giữ vai trò tiên quyết trong toàn bộ hệ thống SCM. Doanh nghiệp cần xây dựng một kế hoạch tổng thể để điều phối nguồn lực, dự đoán nhu cầu khách hàng và đảm bảo khả năng cung ứng sản phẩm/ dịch vụ đúng thời điểm.

Một bản kế hoạch hiệu quả cần bao gồm:

• Dự báo nhu cầu thị trường
• Lập kế hoạch sản xuất và tồn kho
• Xác định mục tiêu cung ứng và chất lượng dịch vụ
• Thiết lập phương pháp đo lường, giám sát và cải tiến liên tục chuỗi cung ứng

Việc lập kế hoạch chính xác giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro, tối ưu chi phí và đáp ứng tốt hơn kỳ vọng của khách hàng.

3.2. Thu mua (Sourcing)

Thu mua là quá trình lựa chọn và quản lý các nhà cung cấp nguyên vật liệu, dịch vụ hoặc linh kiện cần thiết để doanh nghiệp sản xuất hàng hóa. Đây là một yếu tố quan trọng vì chất lượng và chi phí của nguyên liệu đầu vào sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành, chất lượng sản phẩm cũng như khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Các hoạt động chính trong khâu thu mua bao gồm:

• Tìm kiếm và lựa chọn nhà cung cấp đáng tin cậy
• Đàm phán giá cả và điều kiện thanh toán
• Quản lý quy trình nhập hàng, giao nhận
• Đảm bảo chất lượng nguyên vật liệu
• Giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của nhà cung ứng

Ngoài ra, thu mua còn liên quan đến các yếu tố như minh bạch chuỗi cung ứng, tuân thủ quy định, đạo đức kinh doanh và bền vững môi trường.

3.3. Sản xuất (Making)

Sản xuất là trung tâm của chuỗi cung ứng – nơi chuyển đổi nguyên vật liệu thành sản phẩm/dịch vụ hoàn chỉnh. Trong SCM, sản xuất không chỉ đơn thuần là chế tạo sản phẩm, mà còn bao gồm việc lập lịch sản xuất, kiểm định chất lượng, quản lý năng suất và tổ chức nguồn nhân lực một cách hiệu quả.

Hoạt động sản xuất bao gồm:

• Lên kế hoạch sản xuất theo nhu cầu thực tế
• Sử dụng hiệu quả dây chuyền sản xuất và công nghệ
• Kiểm tra chất lượng từng giai đoạn sản xuất
• Quản lý hàng tồn kho bán thành phẩm và thành phẩm
• Đóng gói, ghi nhãn và chuẩn bị vận chuyển

Yếu tố sản xuất trong SCM cần được giám sát liên tục để đảm bảo năng suất, chất lượng và chi phí luôn ở mức tối ưu.

3.4. Phân phối (Delivery)

Phân phối – hay còn gọi là hậu cần (logistics) – là quá trình vận chuyển hàng hóa từ nhà sản xuất đến tay khách hàng. Đây là yếu tố có ảnh hưởng lớn đến trải nghiệm khách hàng và sự hài lòng sau mua.

Trong quản trị chuỗi cung ứng, phân phối bao gồm:

• Quản lý kho bãi và tồn kho
• Xử lý đơn hàng và lập lịch giao hàng
• Tối ưu hóa tuyến đường vận chuyển
• Điều phối phương tiện và nhân lực giao hàng
• Giao tiếp và cập nhật trạng thái đơn hàng cho khách hàng
• Hệ thống thanh toán và xử lý hóa đơn

Một hệ thống phân phối hiệu quả giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian giao hàng, giảm thiểu chi phí vận chuyển và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường.

3.5. Hoàn trả – Lợi nhuận (Return)

Yếu tố cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng trong SCM là quản lý quy trình hoàn trả sản phẩm – còn gọi là reverse logistics. Đây là quá trình xử lý sản phẩm bị lỗi, hư hỏng, tồn kho hoặc không còn phù hợp với yêu cầu khách hàng.

Quy trình hoàn trả trong SCM bao gồm:

• Nhận lại sản phẩm từ khách hàng hoặc đại lý
• Kiểm tra, phân loại và xử lý sản phẩm hoàn trả (sửa chữa, tái chế, tiêu hủy,…)
• Ghi nhận lý do và cải tiến sản phẩm/ dịch vụ
• Hỗ trợ khách hàng trong quá trình đổi trả và hoàn tiền

Quản lý tốt quy trình hoàn trả giúp doanh nghiệp không chỉ giữ được uy tín mà còn cải thiện mối quan hệ với khách hàng và tái sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả.

>> Xem thêm: Quản lý hiệu suất – Giải pháp nào cho lãnh đạo doanh nghiệp Việt?

4. Tầm quan trọng của chuỗi cung ứng với doanh nghiệp

Khi tìm hiểu SCM là gì, không thể bỏ qua vai trò thiết yếu của quản trị chuỗi cung ứng trong việc đảm bảo hiệu quả hoạt động, khả năng cạnh tranh và sự bền vững dài hạn cho doanh nghiệp. Trong thời đại toàn cầu hóa và cạnh tranh khốc liệt, SCM không chỉ đơn thuần là công cụ vận hành mà còn là nền tảng chiến lược giúp doanh nghiệp phát triển vững chắc.

4.1. Đảm bảo sự bền vững trong sản xuất và kinh doanh

Quản lý chuỗi cung ứng thông minh giúp doanh nghiệp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, giảm thiểu lãng phí và tác động tiêu cực đến môi trường. Đây là yếu tố quan trọng trong bối cảnh người tiêu dùng và đối tác ngày càng quan tâm đến sản xuất xanh và phát triển bền vững.

Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các khâu từ cung ứng, sản xuất đến phân phối, SCM giúp doanh nghiệp:

• Sử dụng hiệu quả nguồn nguyên vật liệu
• Giảm lượng tồn kho không cần thiết
• Rút ngắn thời gian sản xuất và giao hàng
• Giảm khí thải và năng lượng tiêu thụ

Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn góp phần xây dựng hình ảnh doanh nghiệp trách nhiệm – bền vững – thân thiện với môi trường.

4.2. Tăng cường khả năng quản lý rủi ro

SCM còn giữ vai trò then chốt trong việc dự đoán, ứng phó và giảm thiểu rủi ro trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Từ việc đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, biến động giá nguyên vật liệu đến rủi ro vận chuyển hay các vấn đề liên quan đến chất lượng sản phẩm – tất cả đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh.

Một hệ thống SCM hiệu quả sẽ:

• Giám sát toàn bộ chuỗi cung ứng theo thời gian thực
• Cảnh báo sớm các vấn đề tiềm ẩn
• Đa dạng hóa nhà cung cấp để tránh phụ thuộc
• Dự phòng các phương án vận chuyển thay thế

Ví dụ điển hình: Apple là một doanh nghiệp toàn cầu đã tối ưu SCM không chỉ để giảm chi phí và thời gian đưa sản phẩm ra thị trường, mà còn xây dựng được một mạng lưới cung ứng linh hoạt. Nhờ đó, Apple có thể điều phối nguồn lực nhanh chóng trong các tình huống khẩn cấp, đảm bảo chất lượng và tiến độ sản xuất.

4.3. Tối ưu hóa chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh

Thông qua việc kiểm soát tốt từng mắt xích trong chuỗi cung ứng, doanh nghiệp có thể:

• Rút ngắn vòng đời sản xuất
• Giảm chi phí lưu kho và vận chuyển
• Hạn chế hàng tồn kho dư thừa
• Tăng tốc độ phản ứng với thị trường

Từ đó, doanh nghiệp không chỉ tiết kiệm chi phí vận hành mà còn tăng khả năng phản ứng nhanh với nhu cầu khách hàng, nâng cao trải nghiệm người dùng và mở rộng thị phần hiệu quả.

4.4. Đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thị trường

Trong kỷ nguyên “thời gian là vàng”, khả năng đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng một cách nhanh chóng – chính xác – đúng lúc chính là lợi thế cạnh tranh. Quản trị chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp:

• Lên kế hoạch cung ứng linh hoạt theo nhu cầu thực tế
• Phối hợp nhanh chóng giữa các bộ phận: sản xuất, kho, vận chuyển
• Hạn chế chậm trễ, mất hàng, sai đơn

Việc thỏa mãn kỳ vọng của khách hàng không chỉ nâng cao sự hài lòng mà còn tăng lòng trung thành thương hiệu, tạo ra vòng lặp tích cực giữa chất lượng – dịch vụ – doanh thu.

>> Xem thêm: Digital Workplace là gì? Các bước xây dựng văn phòng số cho doanh nghiệp

5. Phân biệt giữa SCM và Logistic

Hiểu rõ về việc quản lý Supply Chain là gì, tiếp theo hãy cùng xem nó có gì khác đối với Logistics nhé.

Logistics gồm có các hoạt động trong phạm vi của một tổ chức nhất định trong khi đó Supply Chain là mạng lưới liên kết (network) giữa các công ty và các đối tác. Logistics truyền thống chăm chú vào các hoạt động như: Thu mua, cung cấp và quản lý hàng tồn kho còn Supply Chain Management còn bao gồm cả: marketing, tăng trưởng hàng hóa mới, tài chính và dịch vụ người mua hàng.

Cụ thể:

Tóm lại, Logistics là một phần của Supply Chain Management. Hai hoạt động này sẽ hỗ trợ và bổ sung cho nhau Supply Chain cũng giúp Logistics liên kết được với các phòng ban khác nhau: vận tải (Transportation); Kho (Storage),… bảo đảm hiệu năng công việc đạt hiệu quả cao.

6. Ví dụ điển hình về Supply Chain Management (SCM)

Để thấy rõ SCM là gì và hiệu quả ra sao trong thực tiễn, hãy cùng nhìn vào Walgreens Boots Alliance Inc. – một trong những ví dụ thành công nhất về việc ứng dụng quản lý chuỗi cung ứng hiện đại trong ngành bán lẻ dược phẩm.

• Walgreens – Tối ưu chuỗi cung ứng bằng dữ liệu và công nghệ

Walgreens Boots Alliance là chuỗi nhà thuốc hàng đầu tại Hoa Kỳ với hàng nghìn điểm bán trên toàn quốc. Với quy mô hoạt động lớn và hàng loạt biến động thị trường như dịch bệnh, mùa cúm, hay xu hướng tiêu dùng thay đổi nhanh chóng, Walgreens đã đặt chiến lược đổi mới chuỗi cung ứng lên hàng đầu từ năm 2016.

• Triển khai hệ thống SCM thông minh

Từ ngày 5 tháng 7 năm 2016, Walgreens bắt đầu đầu tư mạnh vào hệ thống SCM hiện đại, với hai yếu tố then chốt:

• • Tích hợp dữ liệu lớn (Big Data): Kết nối dữ liệu bán hàng, dự báo thời tiết, xu hướng dịch tễ,…
  • Phân tích hành vi tiêu dùng: Áp dụng phân tích dự báo (predictive analytics) để hiểu và dự đoán hành vi mua sắm của khách hàng.

Ví dụ, vào mùa cúm – công ty sử dụng dữ liệu từ CDC (Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ), Google Trends và thông tin bán hàng lịch sử để dự đoán sự bùng phát bệnh cúm tại từng khu vực. Từ đó, Walgreens xác định chính xác số lượng thuốc không kê đơn chống cúm cần phân phối cho từng cửa hàng.

• Kết quả đạt được

Việc tối ưu SCM mang lại nhiều lợi ích cụ thể:

• • Giảm lượng tồn kho không cần thiết: Không bị dồn thuốc thừa sau mùa cúm.
  • Tối ưu chi phí lưu trữ và vận chuyển: Giảm áp lực cho kho và tiết kiệm chi phí logistics.
  • Đáp ứng nhanh nhu cầu khách hàng: Đảm bảo thuốc luôn có sẵn tại điểm bán đúng lúc, đúng nơi.

Điều này giúp Walgreens nâng cao trải nghiệm khách hàng, đồng thời tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro mất doanh thu do thiếu hàng hoặc tồn kho ứ đọng.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, ngày càng có nhiều tập đoàn nước ngoài đầu tư vào thị trường Việt Nam, mở ra hàng loạt cơ hội mới cho doanh nghiệp nội địa tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây không chỉ là xu hướng mà còn là bước ngoặt quan trọng, buộc các doanh nghiệp Việt phải nâng cấp hệ thống quản trị chuỗi cung ứng (SCM) nếu muốn tồn tại và phát triển bền vững.

SCM ngày nay không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành yếu tố bắt buộc để tối ưu hóa chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm/ dịch vụ, đồng thời tăng tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Như vậy, qua bài viết này, Paroda hy vọng bạn đã hiểu rõ SCM là gì, cũng như tầm quan trọng, cấu trúc, các yếu tố chính và cách vận hành của hệ thống quản trị chuỗi cung ứng hiện đại. Hãy bắt đầu ứng dụng mô hình SCM vào doanh nghiệp của bạn một cách bài bản, từ việc lập kế hoạch, lựa chọn nhà cung ứng đến kiểm soát tồn kho và phân phối – để từng bước nâng cao hiệu quả vận hành và mở rộng quy mô bền vững.

>> Xem thêm các bài viết khác:

• ERP là gì? Phần mềm ERP có thể giúp gì cho doanh nghiệp?
• Tự động hoá doanh nghiệp là gì? Quy trình 5 bước cơ bản để tự động hoá
• Top 10 phần mềm quản lý doanh nghiệp, công ty tốt nhất

Đăng ký dùng thử